In Hoogeveen wordt volgend jaar de eerste waterstof-woonwijk van het land gebouwd. Het begin van de victorie voor deze duurzame energievorm? Het wordt een belangrijke pijler onder de energietransitie, zeggen de kartrekkers in Drenthe.
Hoogeveen
Op de locatie Nijstad-Oost in Hoogeveen worden in eerste instantie tachtig woningen van energie voorzien met duurzame waterstof. Het gaat hier om een proefproject, maar als het een succes wordt, zullen nog eens elfhonderd woningen in de wijk Erflanden van warmte worden voorzien met waterstof.
Dat gebeurt gefaseerd, legt wethouder Erik Giethoorn van Hoogeveen uit. ‘De aardgasleidingen die daar nu liggen, zijn geschikt voor het transport van waterstofgas. Dat hebben studies inmiddels uitgewezen. Maar de bestaande cv-ketels op gas moeten wel worden vervangen.’ Voor waterstof is namelijk een andere brander in de ketel nodig. De bestaande leidingen en radiators in huis kunnen wel gewoon gebruikt worden.
Groen
Waterstofgas ontstaat door elektrolyse: grote hoeveelheden elektriciteit worden door water gevoerd, waardoor waterstof als gas vrijkomt. De elektriciteit voor deze waterstof wordt opgewekt met zon en wind. Het gaat dus om ‘groene’ waterstof. Volgens projectleider Kees Boer moet de techniek zoals die in Hoogeveen wordt ontwikkeld ook toegepast kunnen worden op bestaande woonwijken elders in het land. Want dat is het doel: ‘wonen op waterstof’ moet in het hele land mogelijk worden. ‘Het is nog even spannend of
het gaat lukken’, zegt de Hoogeveense wethouder, maar eigenlijk is hij er al stellig van overtuigd dat deze operatie zal slagen. Hij gelooft althans niet dat die ontwikkeling uitdraait op een echec. ‘Dat gaat écht niet gebeuren’, verzekert Giethoorn. ‘Wij geloven er in’, valt Boer hem bij.
Draagvlak
Het gebruik van waterstofgas voor energiedoeleinden roept volgens Giethoorn en Boer in de samenleving nog wel vragen op over de veiligheid. ‘Met name ouderen brengen het gevaar van waterstof nog weleens in verband met de waterstofbom of de ramp in de vorige eeuw met het luchtschip de Hindenburg. Toen explodeerde het waterstofgas kort voor de landing wat leidde tot een waar inferno, met veel slachtoffers. Maar volgens Boer heeft onderzoek van Kiwa Nederland aangetoond dat waterstofgas minder gevaarlijk is dan aardgas.
Bij de verbranding van het waterstofgas komt namelijk geen koolmonoxide vrij, wat wel gebeurt bij aardgas. ‘Wij willen laten zien dat het gebruik van waterstofgas voor de warmtevoorziening in woningen wel degelijk veilig kan’, stelt Boer. Ook de waterstofgasspecialist bij uitstek in Nederland, professor Ad van Wijk van de TU Delft, stelt dat waterstofgas bij lekkage veiliger is dan aardgas. Het gas stijgt dan volgens hem
zo snel op dat de kans op een explosie in huis klein is. Dat komt doordat waterstof het kleinste en lichtste molecuul is dat we kennen. De prijs voor waterstofgas is nu nog aanzienlijk hoger dan die voor aardgas, wat bij consumenten ook voor huiver zorgt. De Hoogeveense
projectmanager Boer verwacht echter dat die prijs snel omlaag gaat en dat wonen op waterstof goedkoper wordt dan het gebruik van aardgas of warmtepomp.
Campagne
Hoogeveen wil het gebruik van waterstofgas volgend jaar met een campagne ondersteunen. Het Kennislab voor Urbanisme in Amersfoort heeft een glazen waterstofhuis ontworpen, waarmee Hoogeveen op tournee gaat langs andere steden. Dit transparante ‘tiny house’ komt in het centrum van de Drentse gemeente te staan. In het glazen huis wordt waterstof op allerlei manieren toegepast. Zo moet het publiek er warm voor worden gemaakt op deze energietoepassing over te stappen. Het Kennislab is een expertisebureau dat oplossingen zoekt voor stedenbouwkundige en ruimtelijke problemen. Er wordt meestal gewerkt met jonge professionals. Het waterstofproject in Hoogeveen wordt gedragen door 22 bedrijven en overheden. Het ministerie van Economische Zaken stelde een subsidie van 4 ton beschikbaar.
Wethouder Giethoorn en projectleider Boer voorspellen een grootse toekomst voor de waterstofeconomie. Waterstof zal volgens hen een van de belangrijkste pijlers worden onder de energietransitie. En volgens Boer voegt Hoogeveen met waterstof iets toe aan het palet van duurzame energie. Minister Erik Wiebes van Economische Zaken en Klimaat hield vorig jaar in de Tweede Kamer nog een slag om de arm als het gaat om grootschalige toepassing. De bewindsman zag dat voor 2030 niet gebeuren. Technische ontwikkelingen die nodig zijn voor toepassingen vergen namelijk nog tijd. In het verkeer wordt waterstof op beperkte schaal al wel ingezet. De eerste auto’s en bussen op waterstof rijden al rond. Verschillende autofabrikanten hebben prototypen gemaakt om te laten zien dat je echt op waterstof kunt rijden. Elk jaar komen er nieuwe typen bij. Maar het gaat in Nederland nog niet erg snel. Grootste obstakel is het ontbreken van een goede infrastructuur, zo blijkt uit onderzoek
van de TU Delft. In Duitsland bijvoorbeeld, zijn er al tientallen tankstations. Shell heeft bij onze oosterburen al vijftig waterstof-tankstations. In ons land blijft de teller steken op drie.
beeld gemeente Hoogeveen
Nederlands dagblad
09 maart 2019
Roel Kleine
